ابونصر قسیم ابراهیم قاینی (معروف به ابوذر جمهر یا باباابوذر)
حکیم ادیب ،فرزانه ،سیاستمدار و شاعر سده چهارم و ربع اول پنجم قمری است . تدبیر و خرد او موجب رشد ایران در عصر غزنویان ،و فکر مولانا ولی دشت بیاضی:محمدولی دشتبیاضی که زادکاهش دشتبیاض و از شعرا و سخن سرایان قرن دهم در دوره شاه طهماسب صفویه بوده و به تخلص ولی اشتهار مییابد. وی شاگرد مولانا انصاری و از تربیت شدگان سلطان ابراهیم میرزای صفوی که در شهرهای مشهد،سبزوار و قزوین همراه او بود.پس از فوت سلطان ابراهیم ولی به قاین آمد و در همین شهر باقی ماند.

سری قاینی:سید بدیع الزمان نور بخش متخلص به سری، شاعر شیرین سخن روشندل که در سال 1279 هجری شمسی در شهر قاین از مادرنابینا زاده سد. پدرش مرحوم میرزا نور بخش،ریس وقت و تلگراف قاین بود.نسبت او به سیزده پشت به سید محمد ولی میرزا نور بخش عارف بزرگ و معروف ایران میرسد.

خلیل قاینی:فرهنگ نام آوران خراسان ایشان را اینگونه معرفی می کند:خلیل بن محمد اشراف قاینی،فقیه،فیلسوف،متکلم،و حکیم معروف به ملاخلیل که در آغاز جوانی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و مدتی در حلقه درس آقارضا خونساری حاضر میشد تا اینکه به مرتبه بالای علمی رسید.برخی اورا از شاگردان شیخ بهایی شمردند. او بیشتر فلسفه ، کلام و کتب ابن سینا و خواجه نصیر را تدریس می کرد. وی در اواخر دوران محاصره اصفهان به قزوین مهاجرت کرد تا سرنجام در سال 1136 ه-ق در گذشت.

ملاریس شاهرختی:از شعرای قرن دهم و زادکاه وی قصبه شاهرخت تابع بخش زیر کوه قاین می باشد در هرات سکونت گزید و با اعیان روزگار خویش چون امیر علیشیر نوایی صدراعظم ایران معاشرت داشت.

عبدالسلام دشت بیاضی:شاعر خوش سخن و گمنام دشت بیاض با تخلص بیاضی که تا کنون چهره وی همچنان در پرده ابهام باقی مانده است.برخی تخلص او را بیانی و برخی دیگر پیامی نوشته اند عده ای دیگر خیال کرده اند بیاضی، تخلص شاعر پر آوازه این منطقه مولانا محمد ولی دشت بیاضی است.

محمد حسین قاصر زهانی:محمد حسین بن محمد علی،مشهور به قاصر،از علمای قرن چهاردهم از دارالایمان زهان است،مردی فاضل،ادیب،شاعر،فرهنگ دوست و روشنفکر بود.در حفظ آثار گذشتگان همت وسیع او قابل تقدیر است.

محتشم قاینی:محتشم بن میرزای قاینی،شاعر، متولد در قاین در قرن یازدهم و از آثارش دیوان شعر می باشد.

کربلایی علی اکبر اسماعیل زاده:مرحوم کربلایی علی اکبر اسماعیل زاده از شعرای محلی قاین بوده که اشعار زیادی به مناسبتهای مختلف سروده است.

خسروی قاینی
بنا به نوشته کتاب تذکره خرابات اصل وی از قریه شیر خند قاینات بود.اما تقی اوحدی می گوید :(مولد و منشای وی قاین است واز سادات صحیح النسب واکابر آنجاست وی ضمن توصیف ایشان می نویسد که خسروی در سال 1000بهشیراز آمد وبا هم شعرها گفتیم)
معرفی وی در کتب عرفات ص225،آیین و طبقات اکبری صص506،313 و هفت اقلیم 2:ص331،منتخب التواریخ227:3آمده است .امیر خسروی از بزرگ زادگان قهستان در قرن یازدهم بود.ایشان از قاین به هند مهاجرت نمود وبه دربار سلطان  سلیم پادشاه هندوستان رسید و مثنوی ماه  وشاه را به فرموده این پادشاه سرود. وی در سال 1003 به شهادت رسید.کتاب کاروان هند اثر  احمد گلچین معانی در صص372تا377 اشعار و معرفی ایشان را بیان نموده است.

حسن مختاری:از جمله فرهنگیان و شعرای معاصر قاین بوده که مجموعه سروده های خویش را بنام نگین قهستان و زعفران درآورا منتشر کرده است.

صائب و قریحه ناطق او مبتکر فنون معانی و بیان بود

نوشته شده توسط: سید مصطفی حجتی