سید محمد نوربخش:پدرش امیر محمد عبدالله لحسلوی از ایالت احساءعربستان بود وی در سفر به زیارت امام رضا(ع)در قاین ساکن شد. سید محمد بسال 795 در یک خانواده شیعی امامی متولد گردید. در هفت سالگی قرآن را حفظ نمود و در اندک فرصتی در جمیع علوم متبحر شد نسب شریفش به هفده واسطه به امام موسی کاظم(ع) میرسد.

محمد معصوم دشت بیاضی:فرزند مرحوم محمد تقی دشت بیاضی است. او از مشاهیر علما و عرفای سده یازده و دوازده قمری می باشد.

محمدبن محمد آبیزی:محمد بن آبیزی عارف شهیر،فاضل بصیر، از مشاهیر عرفا و فضلای سده نهم قمری است. زادگاه این مرد بزرگ قصبه آبیز تابع بخش زیر کوه قاین است.

اخی محمد شاه:از دراویش سلسله یاسری بوده که در قصبه شاهرخت اقامت داشته است.

ابوالفضل قاینی:سعیدبن محمد از محدثان و عرفای سده پنجم هجری است.وی احتمالا همسر خواهر زاده فردوسی بوده که بهنگام حضور فردوسی در غزنین و ناراحتی وی از سلطان محمود به خانه ایشان می رود.ابوالفضل قاینی که سخنرانی ماهر بود در شهر های مختلف از جمله در مدرسه قشیریه نیشابور به وعظ وخطابه می پرداخت.

ناصرالدین محتشم قاینی:نام او عبدالرحیم فرزند ابو منصور قاینی،مشهور به ناصر الدین محتشم از اعیان و بزرگان اسماعیلیه که به عهد خود رئیس و محتشم قهستان بود. وی از فرماندهان توانا،دانشمندان برنا،سیاست گذاران زیرک و از معدود رجال ایران در سده ی هفتم بود که خدمات او چهره ایرانیان را دگرگون کرد. وی با امراء و فضلا مجالست می نمود.ناصر الدین محتشم که فردی سیاست گذاری و عاقل بود تمام توجه او به عمران و آبادانی و پیشرفت قاین بود. وی به مدت 31 سال فرمانروای کرد و دراین مدت از نفوذ و قدرت سیاسی فراوانی برخوردار بود.قهستان و به خصوص قاین، با سیاست زیرکانه وی تا سال 653 در مقابل مغول مقاومت کرد. این در حالی بود که تمام ایران تسخیر مغولان شده بود. دراین سال با وساطت ملک شمس الدین کرت، فرمانروای سیستان و هرات،بین او و هلاکو خان مغول قراردادی منعقد شد. پس از قرار داد صلح، باز هم ناصرالدین فرمانروای قاین بود تا این که در سال 655 پس از سالها فعالیت علمی ،سیاسی و اجتماعی بعلت کهولت سن از دنیا رفت.

قاضی حسین علوی قاینی:مرد شماره یک اسماعیلیه ایران، فاتح قهستان و مغز متفکر حسن صباح،که اولین داعیان اسماعیلیه در سده پنجم هجری می باشد. حسین قاینی،مردی بی نهایت زیرک سیاست گذار و فاضل که تدبیر حکومت حسن صباح بر محور رای او بود.
قلعه الموت به نیروی تبلیغ و سیاست حسین  قاینی آزاد و در اختیار حسن صباح قرار گرفت پس از استقرار حسن صباح در دژالموت وی به نمایندگی از سوی رهبر اسماعیلیه به سوی قهستان آمد.تاریخ ورود حسین قاینی را به خطه قهستان 484ذکر نموده اند. البته،نفوذ تفکر اسماعیلیه مدتها قبل از تسلط قاضی حسین در منطقه قاین وجود داشت.
حسین قاینی در سال 484توانست دژ مستحکم و قدیمی درح رادر جنوب قهستان از دست صاحبانش در آورده تصرف نمایند و جای پای محکمی در این منطقه  بدست آورد. علیرغم آنکه یک سال امیر قزل سارغ از طرف ملکشاه این قلعه را در محاصره داشت ولی موفق نشد،اما با مرگ ملکشاه لشکریان متفرق شدند.
وقتی قزل  سارغ نسبت به خواهر بادار منور از سیمجوریان حاکم قهستان چشم طمع دوخته بود.مردم قهستان که از این حرکت حاکم سلجوقی  ناراحت شده از اسماعیلیان یاری خواستند  و با کمک اسماعیلیان قلعه بزرگ مومن آباد که بر فراز بلندترین کوه قهستان قرار  داشت اشغال گردید و مدت زمانی بر نیامد که دژهای قاین و خور و خوسف  طبس مسیناوراههای  مهم قاین به کرمان و سیستان به تصرف در آمد.با ترور خواجه نظام الملک وزیر بزرگ دولت  سلجوقی هرج ومرج قهستان را فراگرفت.پس از تصرف قلاع جنوب خراسان حملات اسماعیلیان به سوی گناباد و ترشیز و سبزوار  ادامه یافت.اسماعیلیان تا حدود 511 ه ق توانستند بر بسیاری از مناطق قهستان و عراق و گرجستان مسلط شوند.قاضی حسین به علل نامعلومی به الموت رفت و در آنجا مقیم شد.با توطئه زید علوی حسین علوی به قتل رسید.زید علوی،احمد دماوندی و استاد حسین پسر حسن صباح را متهم به قتل کرد.حسن صباح  دستور داد هردو را قصاص اما یک سال بعد حقیقت ماجرا فاش شد وحسن صباح زید علوی و فرزندش را به قتل رساند .با کشته شدن حسین قاینی اسماعیلیان از یکی از سیاس ترین داعیان خود محروم شدند وبعدها در تشکیلات اسماعیلیان کمتر کسی توانست جای حسین قاینی را پر کند.مرکز  فرماندهی حسین قاینی قلعه کوه قاین یا همان دژتاریخی آتاگوانا بود.قلعه فعلی بر روی بنای ویرانه های قبلی در دوره سلجوقی بدستور حسین قاینی در محوطه وسیع به طول 600 متر روی قله ساخته شد. این قلعه بعلت تسخیر نا پذیری آن در اواخر قرن پنجم هجری بعنوان مرکز و هدایت دیگر قلاع قهستان انتخاب گردید.

میرزا حسین صوفی قاینی:حسین ابن یعقوب صوفی شاه قاینی از علما و صوفیان سده 12 ه.ق نویسنده و شاعر بوده است.

ملا رستم قاینی:از فضلای سده دهم و داعیان اسماعیلیه قاینات است. به هنگام اقامت شاه طاهر دکنی در هندوستان جهت شرکت در کنفرانس بین المللی اسماعیلیان به هند مسافرت نمود

نوشته شده توسط: سید مصطفی حجتی