ابو محمد بن حسن بن منصور القاینی  از رجال معروف قرن6 ه. ق  است . نامبرده عالم ،محدث ،فقیه ،ریاضیدان،و اهل سیاست بود. ابو محمد در قریه میریک شاخنات متولد شد . در شهر قاین به شغل قضاوت پرداخت . چون آوازه او در سراسر ایران  منتشر گردید . بهرام شاه غزنوی اورا به غزنین دعوت نمود . ((سال 547ه.ق )) مردم غزنین استقبال با شکوهی از وی بعمل آوردند . سلطان او را به نخست وزیری خویش برگزید و 29 سال در این منصب باقی ماند. پیوسته عظمای دولت و حکما و شعرای بلند منزلت متوجه باو بوده و خانه او مرجع رجال بود . از آنجمله :ابونصر محمد مستوفی ،ابو نصر احمد بن محمد شیبانی ، قاضی نجم الدین یوسف ،ابوالقاسم محمود بن محمد ، قاضی ابوالفتوح برکات بن مبارک القاینی و حکیم سنایی غزنوی ، سنایی همواره در ملا زمت او می گذرانید . شیخ ابوالنفاخر در شهر غزنین دارالقضا ((دادگستری)) دارالشفاء (( بیمارستان)) . دارالحفاظ ((شهربانی))دارالوعاظ((سالن سخنرانی)) مدرسه ،کتابخانه ،و... بنا نهاد . از آن جائیکه ایشان ارادت خاصی به زیدالنار آفریز داشت این مجموع ها را زیدیه نامید . ایشان در ایام پیری از وزارت کناره گرفت و روانه قاین شد .
وی شبهای جمعه را همیشه در مزار زید النار آفریز می گذراند . سر انجام بسال 550هجری قمری از دنیا رفت . او را در مزرعه بلهوری در جوار راه ابوذر به خاک سپردند ارزش و چایگاه وی را می توان از ُُُُُُُُمیان ابیات شاعران معروف  ایران شناخت . ذکر احوال وی در کتب تاریخ حسامی ،تاریخ رویختی ،بهارستان آیتی حدیقه سنایی  دیوان اشعار عثمان مختاری و سید حسن غزنوی ، بزرگان قاین ،کبریت الاحمرور جال قاینات و برخی کتب دیگر آمده است . سید حسن غزنوی از شعرای نامی ایران 230 بیت از اشعارخویش در مح ابوالمفاخر سروده است . عثمان مختاری نیز در 80 بیت ابوامفاخر را مدح نموده است . شیخ ابوامفاخر در کتاب حدیقه الحقیقه حکیم سنایی اینگونه معرفی شده :

سر احرار سید الوزراء                      که او را برگزیده بار خدا
در محل کفایت و امکان                   صاحب ،صاحب ری و کرمان
دیده روی کمال و خلق و ادب                 عقلش اکفی الکفات کرده لقب
راعی خاص و عام جمله عیاد                     صاحبی به ز صاحب عیاد
نیست مانند او در هفت اقلیم                         از صدور جهان حدیث و قدیم
آنکه حاتم گر شود زنده                              شود اوراز جان و دل بنده
باشد اندر نظام هر دو سرای                      مر صاحب حیث و صاحب رای
عالمی عامل است در ره دین                      کافی  کامل است وبا آیین

اشعار سنایی غزنوی برکتیبه هایی از خانقاه زیدیه ابوامفاخر در غزنین موجود است :

لب روح است یا دم صور                    خانقاه محمد منصور
که به درس و کتاب و داروست                   تقوای دین و جان و تن راسور
زین بنا ایمن از دو چیز سه چیز              تن و جان و دل از قصور و فتور
تعییه در صدای پرچم اوست                    صوت صوت داود با ادای زبور
از تحلیش تیره  چهره مهر                            وز تحلیش رخنه دردل طور
در تن ار علت است اینجا خواه                        خب مرطوب و شربت محرور
در دل ار شبت است اینجا خوان                        لوح محفوظ و دفتر مسطور
کتب اینچاست با دمی جانبخش                     خضر اینجاست با شراب طهور
پس از این آستانه خواهد بود                   دولت ور حوت و حیور و قصور
صفت صور تش ادراک                             برتر از گوش مارو دیده مور
چون بدو نیک چشم درنرسد                       چونش گوییه چشم بد زتو دور
مجد اوراست مر سنایی را                        داراندر ثنای حود معذور

·  آرامگاه ابوالمفاخر:

وی در ایام کهولت به قاین بازگشت و در همان جا از دنیا رفت بنای فعلی مقبره شیخ ابوالمفاخر در سده سیزدهم هجری ظاهراً بر روی ویرانه های بنای قبلی درداخل قبرستان و مزرعه بلهری احداث شد. این بنا دارای پلان چهار طاقی است که با مصالح آجرساخته شده است. بنا فاقد سنگ لوح و کتیبه است و از سادگی خاصی برخوردار است.
این اثرتاریخی به شماره 2377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است به فاصله حدود 5/1 متری این بنا مقبره دیگری وجود دارد که از قدمت بیشتری برخوردار بوده است و به دوره صوفیه تعلق دارد. بنا به اظهارات مطلعین محلی این قبر متعلق به دختر یکی از احکام شهر قاین به نام ابو تراب بوده است.

نوشته شده توسط: سید مصطفی حجتی